Bối cảnh lịch sử về ngày Quốc Khánh Việt Nam
Sau ngày thành công cách mạng tháng tám ( CMTT), Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam đã đề xuất Lê Đức Thọ đón Hồ Chí Minh (Bác Hồ) về Hà Nội từ Chiến khu Việt Bắc và nghỉ tại thôn Phú Gia, X.Phú Thượng, H.Từ Liêm (nay là P.Phú Thượng, Q.Tây Hồ). Từ đó, Bác Hồ về sống tại căn gác số 48, Hàng Ngang rồi hầng ngày đến làm việc tại nhà số nhà 12 phố Ngô Quyền - tại đây trụ sở của Chính phủ lâm thời. Trong các ngày 28 và 29 tháng 08, Bác Hồ dành phần lớn thời gian viết ra bản Tuyên ngôn độc lập.
Ý Nghĩa Ngày Quốc Khánh Việt Nam ngày 2/9
Sau ngày 19 tháng 08, Bác Hồ và các cộng sự của ông bàn bạc việc chọn ngày ra mắt quốc dân để đọc Tuyên ngôn độc lập. Có nhiều ý kiến đề nghị chọn ngày gần sau đó là ngày 25 hoặc 28 tháng 08.
Giám mục Phaolô Lê Đắc Trọng kể rằng: ông Vũ Đình Tụng, bác sĩ riêng của Bác Hồ và cũng là 01 giáo dân Công giáo, đã đề xuất lấy ngày 02 tháng 09 năm 1945. Bác Hồ hỏi vì sao thì ông Tụng giải thích: Nó rơi vào ngày Chủ nhật nên mọi người được nghỉ việc, cũng là ngày lễ trọng nên giáo dân đều đi dự lễ, ngày 02 tháng 09 là ngày Chúa nhật kính các đấng tử đạo Việt Nam; thời đó chỉ có phía Công giáo mới có đội ngũ chỉnh tề và các đoàn thể với đồng phục quần áo nên việc vận động đồng bào Công giáo dễ dàng tham gia mít-tinh sau khi tan lễ.
Sau đó, Bác Hồ cho người liên lạc với bên phía tòa giám mục Hà Nội. Đến ngày 22 tháng 08, Người đến thăm Nhà thờ lớn Hà Nội. Tại đây, khi thấy giáo dân đang chuẩn bị hoa trang trí nhà thờ, cờ và chuẩn bị mừng lễ các vị tử đạo Việt Nam vào ngày 02/09 sắp tới, Bác Hồ suy nghĩ 01 lúc rồi nói: " Tôi sẽ làm cho ngày đó thêm ý nghĩa nữa ". Có lẽ ý tưởng này đã đưa đến việc ông chọn ngày 02/09 là ngày tuyên bố độc lập của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
Tuy nhiên, theo tiến sĩ sử học Nguyễn Quang Liệu thì việc Bác Hồ chọn ngày 2/9 là để trùng với ngày Phát xít Nhật chính thức ký thỏa thuận đầu hàng quân Đồng Minh và lá cờ phát xít Nhật đã bị hạ xuống, đồng thời nhằm thể hiện rõ Việt Nam là 01 quốc gia độc lập. Ngày 28/8, Hồ Chủ tịch mới bắt đầu viết Tuyên ngôn Độc lập nên không thể ra mắt đồng bào trước ngày 28/08. Hồ Chủ tịch đặt yêu cầu với các phụ tá là phải tổ chức Lễ đọc tuyên ngôn không thể ngắn hơn 04 ngày nhưng cũng không thể kéo dài hơn 04 ngày vì quân Tưởng Giới Thạch đã bắt đầu kéo vào Việt Nam, vì vậy ngày 02/09 đã được chọn.
Chiều ngày 02 /09 năm 1945, hơn 50 vạn người dân Hà Nội cũng đã tụ họp tại quảng trường Ba Đình chào mừng thành lập chính phủ mới. Thay mặt cho toàn thể chính phủ Việt Nam Dân chủ Cộng hoà, Bác Hồ đã đọc bản Tuyên ngôn độc lập.
Hiến pháp nước Cộng hòa Xã hội chủ nghĩa Việt Nam 2013, chương 01, điều 13, mục 04 đẫ khẳng định: " Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là ngày Tuyên ngôn độc lập 02 tháng 09 năm 1945 ".
Ngày độc lập 2/9/1945
Ban đầu, ngày 02 tháng 09 được gọi là "Việt Nam độc lập", còn ngày 19 tháng 08 là "Quốc khánh". Sắc lệnh 22C NV/CC ngày 18 / 02 năm 1946 quy định ngày 02 / 09 là ngày "Việt Nam độc lập". Sắc lệnh 141-B ký ngày 26/07 năm 1946 thì ghi: "Ngày 19 / 08 dương lịch, ngày kỷ niệm Cách mạng tháng 08 năm 1945, từ nay sẽ là ngày Quốc khánh Việt Nam." Ngày 02 / 09 lần đầu được gọi chính thức là ngày Quốc khánh từ năm 1954.
Kỷ niệm ngày quốc khánh 2/9
Theo lịch nghỉ Lễ, Tết năm 2016 của Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, dịp Quốc khánh 02/09, người dân cả nước được nghỉ liên tiếp 03 ngày từ ngày 02/09 đến ngày 04/09. Trong năm 2015, do ngày 02/09 rơi vào thứ tư nên chỉ được nghỉ 01 ngày. Năm 2013 cũng chỉ được nghỉ 01 ngày, riêng trong năm 2014 cả nước được nghỉ 04 ngày.
Vài năm qua, TP.HCM và Hà Nội thường bắn pháo hoa vào ngày lễ Quốc khánh của cả nước. Năm 2016, ở TP.HCM bắn pháo hoa (tầm thấp) tại Công viên Văn hóa Đầm Sen & bắn pháo hoa (tầm cao) tại hầm vượt sông Sài Gòn với kinh phí tầm khoảng 02 tỷ VNĐ. Ngoài ra còn tổ chức Lễ khai mạc Triển lãm kỷ niệm Ngày Cách mạng Tháng 08 và Quốc khánh 02/09 diễn ra lúc 7giờ30 ngày 31/08 do Ủy Ban Nhân Dân thành phố triển khai trên đường Nguyễn Huệ và đường Đồng Khởi, lễ dâng hương, dâng hoa Chủ tịch Bác Hồ và Chủ tịch Tôn Đức Thắng...
Hầu như năm nào cũng có nhiều hoạt động giải trí nghệ thuật nhằm kỷ niệm ngày lễ Kì nghỉ lễ Quốc khánh đã thu hút rất nhiều người xem do đây là kì nghỉ lễ lớn & quan trọng đối với Việt Nam.
Vào những năm 2009; 2010; 2016; 2017; 2018; 2019; 2020 Google Doodle đã kỉ niệm Quốc Khánh Việt Nam
Năm 2020, Quốc khánh rơi vào Thứ IV nên cán bộ, công chức, viên chức & người lao động sẽ chỉ có 01 ngày nghỉ lễ và hưởng nguyên lương theo đúng quy định của Bộ luật Lao động 2012 tại Điểm Đ Khoản 1 Điều 115.
Trong ngày này thì dự kiến TP.HCM sẽ tổ chức Chương trình bắn pháo hoa nghệ thuật từ 21giờ đến 21giờ15 ngày 02/09. Từ Ngày 01/01/2021 Bộ luật lao động 2019 chính thức có hiệu lực, Lễ Quốc khánh 2/9/2021 bổ sung thêm 01 ngày so với quy định hiện hành.
